Pobrzeża polskie¹

Michał Przyłuski, kl. IIIa

Pobrzeże Gdańskie

Krajobraz

Urozmaicony. Wzdłuż morza pas pobrzeży:

Koszalińskie:

1)

równina morenowa (Słupska)

2)

wysoczyzny (Damnicka, Żarnowiecka)

3)

dolina (Słupi)

4)

pradolina (Redy-Łeby)

5)

mierzeje (piaszczyste), wydmy

Gdańskie:

6)

mierzeje (piaszczyste: Helska, Wiślana)

7)

delta Wisły (akumulacyjma: Żuławy Wiślane)

8)

wysoczyzny (Gdynia)

9)

kępy (Pucka, Oksywska, Redłowska, Swarzewska)

10)

urwiska (klify wys. 40-50 m)

Najwyższy punkt Wieżyca (329 m), najniższy na Żuławach Wiślanych (-0.9 m).

Klimat

Klimat o przeważających cechach morskiego; średnia roczna temperatura: 7-7,5°C. Na pojezierzach chłodniej, poniżej 7°C. Opady od 550 mm (w dolinie Wisły) do ponad 700 mm na pojezierzach. Okres wegetacyjny: 200-205 dni, na pojezierzach poniżej 200.

Wody

Główną rzeką jest Wisła, tworząca na odcinku ujściowym deltę z kilkoma ramionami ujściowymi. W granicach województwa do Wisły uchodzi Wierzyca i Brda, a bezpośrednio do Bałtyku: Słupia, Reda oraz Łeba. Na pobrzeżu jest około 600 jezior, przeważnie polodowcowych (Wdzydze, Charzykowskie) oraz kilka przybrzeżnych (Łebsko, Gardno). Liczne jeziora i ciągi wzgórz morenowych: Wysoczyzna Polanowska, pojezierza: Bytowskie, Kaszubskie, Starogardzkie i, oddzielone od niego częścią Doliny Dolnej Wisły -- Pojezierze Iławskie, dalej ku południu występują równiny sandrowe (Równina Charzykowska, Bory Tucholskie), a na południowym-zachodzie część Pojezierza Krajeńskiego (wzgórza morenowe fazy krajeńskiej stadiału poznańskiego). Są to wytwory młodoglacjalne.

Gleby

Gleby średnio i mało urodzajne, jedynie na Żuławach Wiślanych bardzo żyzne mady; na pozostałym terenie gleby głównie bielicowe, miejscami brunatne wytworzone na piaskach i glinach.

Roślinność

Głównie bory sosnowe i buczyna pomorska, zajmują 35,8% pow. województwa (średnio w Polsce -- 28,4%), powyżej 50% w powiatach chojnickim i bytowskim; największym kompleksem leśnym są Bory Tucholskie (z rzadkimi gatunkami, np.: cis, jarząb brekinia, jarząb szwedz.). Na wybrzeżu specyficzna roślinność wydmowa oraz cenne torfowiska, np. Karwieńskie Błota i okolice jeziora Łebsko. Liczne ostoje ptactwa głównie wodnego (łabędź niemy, kormoran czarny, głuszec, mewy, kaczki), tarliska troci (Słupia, Łeba, Wda) i łososia (Łeba).

Ochrona przyrody

Do niedawna Gdańsk i Gdynia oraz bardzo zanieczyszczona Wisła stanowiły podstawowe zagrożenie czystości wód Zatoki Gdańskiej. W ostatnich latach utworzono nowe oczyszczalnie ścieków (na te cele wydano już ponad 100 mln zł). Objęły one ścieki przemysłowe i komunalne nie oczyszczone biologicznie i chemicznie stanowiące 17,7% ogółu ścieków wytworzonych w województwie (średnio w Polsce 50,3%). W tym w Gdyni 5,1%, w Gdańsku 18,8%. Ludność w miastach obsługiwana przez oczyszczalnie wynosi 90,1% (w kraju 71,8%); pod względem ochrony wód powierzchniowych najgorsza sytuacja panuje w powiecie tczewskim (oczyszczanych jest jedynie 12,7% ścieków, w tym biologicznie 3,3%). Zatoka Gdańska jest jednak nadal zanieczyszczona, ponieważ stan czystości Wisły nie poprawił się znacznie. Od kilku lat trwa również modernizacja systemu redukcji pyłów i odpadów z uciążliwych zakładów przemysłowych (m.in. Rafineria Gdań., Siarkopol, Zakłady Fosforowe); ochroną jest objęte 31,7% powierzchni województwa. Na terenie są 2 parki narodowe (Słowiński również rezerwat biosfery i Bory Tucholskie) oraz 8 parków krajobrazowych.

Ludność

Gęstość zaludnienia 119 mieszk. na km$^2$ (średnio w kraju 124), najgęściej (poza miastami) na północy regionu, najrzadziej na południowym-zachodzie.

Zagospodarowanie terenu

Województwo przemysłowo-rolnicze. Inwestycje zagraniczne o łącznej wartości ok. 800 900 mln $. Złoża: soli potasowej (Zatoka Pucka), soli kamiennej (Łeba), ropy naftowej na Morzu Bałtyckim i koło Żarnowca oraz surowców skalnych (piaski, żwiry, kreda jeziorna). Nad Jeziorem Żarnowieckim największa w Polsce elektrownia szczytowo-pompowa (680 MW). Rolnictwo niezbyt dobrze rozwinięte. Połowy ryb na Bałtyku (głównie śledź, szprot i dorsz). Gęsta sieć komunikacyjna: liczne linie kolejowe i drogi: Gdańsk -- Katowice, Gdańsk -- Warszawa, Gdańsk -- Szczecin. Wysokie walory turystystyczne i rekreacyjne. Dobre zagospodarowanie turystystyczne (Ustka, Rowy, Łeba, Jastrzębia Góra, Władysławowo, Sopot, Krynica Morska), uzdrowiskowe (Ustka, Sopot), specjalistyczne: windsurfing i żeglarstwo (Zalew Wiślany), kajakarstwo, wędkarstwo i myślistwo (Pojezierze Kaszubskie, m.in. Kościerzyna), krajoznawczej (Gdańsk, Malbork), narciarskiej (Wieżyca).

Pobrzeże Szczecińskie

Krajobraz

Urozmaicony.

11)

wysoczyzny i równiny morenowe zbudowane z glin (równiny: Gryficka, Nowogardzka, Wełtyńska, Wzgórza Bukowe, Wzniesienia Szczecińskie)

12)

rozdzielone obniżeniami akumulacyjnymi (Dolina Dolnej Odry, oraz równiny: Pyrzycka, Goleniowska, Wkrzańska)

13)

piaszczyste Wybrzeże Trzebiatowskie

14)

wysoczyzna morenowa tworząc klif (okolice Trzęsacza)

15)

Cieśnina Dziwna od wyspy Wolin (najwyższy klif w Polsce, wys. do 95 m)

Najwyższy punkt Wola Góra (219 m), najniższy na obrzeżu Zalewu Szczecińskiego (-0,1 m).

Klimat

Klimat o nakładających się wpływach mas powietrza oceanicznego i znad Morza Bałtyckiego. Temperatura roczna od 7°C do ponad 7,5°C na zachodzie. Najcieplejsze zimy w kraju (średnia temperatura stycznia powyżej 1,5°C). Niewielkie amplitudy roczne temperatur -- poniżej 20°C. Opady: 550 mm do 700 mm. Okres wegetacyjny od 205 dni do ponad 220 dni.

Wody

Największą powierzchnię wodną zajmuje położony na południowym-zachodzie Zalew Szczeciński, do którego uchodzi główna rzeka regionu Odra. Na obszarze są źródła wielu rzek, w tym: Drawy, Dobrzycy, Iny, Redy, Parsęty, Radwi (uchodzą do Bałtycku). Rozliczne jeziora, głównie polodowcowe (Miedwie, Drawsko), kilka przybrzeżnych (Jamno, Bukowo) i deltowe (Dąbie). Wody mineralne, przeważnie chlorkowe (Połczyn-Zdrój, Kołobrzeg, Kamień Pomorski). Na południe od pobrzeży rozciąga się pas wysoczyzn młodoglacjalnych z licznymi jeziorami i ciągami wzgórz morenowych, obejmujący pojezierza: Myśliborskie, Choszczeńskie, Dobiegniewskie, Ińskie, Drawskie, Bytowskie, Wałeckie, Szczecineckie oraz wysoczyzny: Łobeską i Polanowską a także równiny sandrowe (Gorzowską, Drawską, Wałecką).

Gleby

Gleby średnio i słabo urodzajne, głównie bielicowe i brunatne wytworzone na piaskach i glinach, w dolinach Odry, Regi, Parsęty -- gleby bagienne.

Roślinność

Głównie bory sosnowe i buczyna pomorska (na wyspie Wolin oraz Puszcza Bukowa w okolicach Szczecina). Większe kompleksy leśne to puszcze: Goleniowska, Wkrzańska, Drawska. Na wybrzeżu specyficzna roślinność wydmowa, w dolinie Odry w pobliżu Gryfina cenne, rozległe torfowiska.

Ochrona przyrody

Stan środowiska ulega poprawie. Nadal najwięcej zanieczyszczeń pochodzi z zakładów przemysłowych. Oczyszcza się 76,1% ścieków komunalnych i przemysłowych (w tym 65,7% biologicznie i chemicznie) oraz 98,9% odprowadzanych do atmosfery zanieczyszczeń pyłowych i 6,0% gazowych. Powoli jest przywracana równowaga biologiczna na terenie poligonu posowieckiego w okolicach Bornego Sulinowa. Obszary chronione zajmują niewiele ponad 20% powierzchni województwa. 2 cenne parki narodowe: Woliński i Drawieński oraz 6 parków krajobrazowych. Liczne ostoje ptactwa (kormoran czarny, głuszec, drop, mewa, kaczki), na wyspie Wolin orzeł bielik.

Ludność

Województwo słabo zaludnione (76 mieszkańców na km$^2$). Najgęściej (poza miastami) na północy i zachodzie, najrzadziej na południowym-zachodzie.

Zagospodarowanie terenu

Województwo przemysłowo-rolnicze, z szybko wzrastającym udziałem usług. Stosunkowo liczne, lecz niewielkie inwestycje zagraniczne. Intensywny rozwój handlu. Występują złoża gazu ziemnego i ropy naftowej, surowców skalnych oraz nie eksploatowane małe złoża rud żelaza. Korzystne warunki rozwoju rolnictwa. Uprawia się głównie zboża (pszenicę, żyto, jęczmień) oraz rzepak i rzepik, ponadto ziemniaki, buraki cukrowe. Słabo rozwinięta hodowla, dobrze rozwinięte rybołówstwo morskie. Dosyć gęsta sieć komunikacyjna. Połączenia promowe z Danią i Szwecją. Wysokie walory turystyczne i rekreacyjne (morze, jeziora, lasy, uzdrowiska oraz zabytki).

About this document ...

Pobrzeża polskie¹

This document was generated using the LaTeX2HTML translator Version 2K.1beta (1.47)

Copyright © 1993, 1994, 1995, 1996, Nikos Drakos, Computer Based Learning Unit, University of Leeds.
Copyright © 1997, 1998, 1999, Ross Moore, Mathematics Department, Macquarie University, Sydney.

The command line arguments were:
latex2html -split 0 tmp.tex

The translation was initiated by Michał Przyłuski on 2002-11-25

Footnotes

... polskie¹

Opracowanie to może być wykorzystane przez uczniów klasy IIIa do dowolnych zastosowań, można je przetważać, zmieniać, itp. Nie można jednak podawać się za (jedynego) autora. ©    2002 -- Michał Przyłuski